بسیاری از بزرگان اخلاقی به این سفارش کرده اند که قبل از این که به حسابت برسند( منظور نه از آن حسابها ها که تویش کتک کاری باشد ها نه :-)) خودت به حساب خودت برس (باز هم نه اینکه برویم چند تا مشت توی صورت مبارک خود بخوابانیم.) و این یک سفارش بسیار ارزشمندی است، البته فارغ از هر تفکر مذهبی و ایدئولوژیک، من به موضوع عذاب و آتش سوزان و قورمه قورمه کردنمان در جهنم اعتقادی ندارم و به آن به چشم هرم یک پشیمانی بزرگ از اینکه چه میتوانستیم باشیم و چه شده ایم مینگرم.

خلاصه اش اینکه خودمان بشینیم دو دو تا چهارتا بکنیم ببینیم معدل اخلاق و رفتارمان چند در میاید.

در طول روز افکار، اعمال و کلام خوب و بد ، به فراخور شرایط بیرونی و درونی از ما سر میزند.

اما فردی که دوست دارد هر روز بهتر از دیروزش باشد( فرد علاقمند به توسعه فردی) نباید این داده های فکری، عملی و کلامی را به همین راحتی به زباله دان دیروز بیندازد، بدون اینکه نگاهی از سر تامل بر آنها داشته باشد.

کاری که خودم قصد انجامش را دارم  و شما هم اگر تمایل داشتید میتوانید انجامش دهید داشتن یک رفتارنامه است:

1- در پایان روز دو ستون از خوب و بد و در قسمت افقی عوامل فکر، اقدام و کلام را مینویسم و حداقل 3 نمونه از خوب و بدهای آن روز را در این جدول مینویسم. ( البته که این احتمال وجود دارد که آنقدر حال دلمان خوب باشد و در مسیر تعالی که افکار، کلام و یا رفتار زشتمان به 3 عدد هم نرسد، که این عالی است و جای یک تبریک جانانه و دستمریزاد بابا تو دیگر چه کسی هستی دارد و همینطور اگر برای ستون خوبهایمان دست خالی بمانیم باید یک فکر اساسی و انقلابی برای هدایت خود در مسیر درست انسانی بکنیم.)

2- در پایان هفته یا روز نگاهی به جدول داده های اخلاقی رفتاری خود میاندازیم و به یک جمع بندی میرسیم تا ببینیم که در چه حوزه هایی خوب بوده ایم و در چه حوزه هایی بد .

بخش رصد افکار خیلی مهم است و اصلن خودش یک چالش است، این بخش به هوشمندی و مچ گیری نیاز دارد، چون در طول روز افکار بسیار زیادی در حال عبور از دالان ذهنمان هستند.

و سپس با تفکر نقادانه به بررسی و آنالیز این داده های رفتاری میپردازیم تا بدینوسیله خود را ارزیابی کرده و نقاط ضعف و قوت خود را یافته و برای رفع آن چاره ای بیندیشیم.

نکته باریکتر از درز دیوار، در نوشتن این رفتارها از پیش داوری و محق دانستن خود باید دوری کنیم تا با قضاوتی بی طرفانه مانند یک ناظر بیرونی عمل کنیم.

یک مثال :

خوب                                                             بد

فکر: مشاهده صرف بدون پیشداوری               پیش داوری

عمل: کمک به مادر                              وقت تلف کردن در دنیای مجازی

کلام: حرفهای دلگرم کننده                           لحن نامهربان

نقد و برسی رفتارمان:

1- من چرا پیش داوری کردم؟ پیشداوریم خوب بود یا بد؟

2- عواملی که باعث میشود بیش از حد به دنیای مجازی بپردازم چیست؟

چگونه میتوانم مهارش کنم؟چگونه میتوانم بهینه اش کنم؟ برای منحرف کردن توجهم از آن کدام اهداف جذابم را میتوانم جایگزین کنم؟

3- چرا لحنم نامهربان بود؟ آیا موضوعی که ناراحتم کرده بود انقدر مهم بود؟ ریشه اصلی ناراحتیم چه بود؟

و …

این وارسی رفتاری در خودشناسی، بهبود روابط ما با خودمان و دیگران و افزایش نقاط قوت و رفع نقاط منفی و همچنین مهارت تفکر نقادانه و خلاقیت در یافتن راهکار مشکلات بسیار اثر بخش خواهد بود.