و باز هم کلماتی برآمده از لغت نامه فرهنگ سخن و جمله سازی

انفعال: شرمندگی، شرمساری از انجام ندادن فعالیتی موثر و عکس العمل لازم در برابر خواسته دیگران
به انضمام: علاوه بر
انشاد: شعر خود و یا دیگری را برای کسی خواندن
اَنشَر و مَنشَر: غوغا و آشوب
انزجار: نفرت و بیزاری
انزوا: کناره گیری
اندیش‌ناک: هراسان و متفکر
انتفا: ار بین بردن
انتحال: سرقت ادبی
استنکاف: خودداری کردن
الحاح: پافشاری

تصویر نهایی مانده در اذهان انفعال بود و محافظه کاری‌ بزدلانه.

هیچ کس گمان نمی‌برد کسی که روزگاری بیرق آزادی و عدالت بر دوش گرفته و در هر اَنشَر مَنشَری پیش‌رو بوده این‌گونه عقب‌نشینی کرده و از نهادن حتی یک قدم استنکاف نموده، اندیش‌ناک به غار انزوای خود پناه ببرد.

“انتفای بیداد مستلزم پایمردی و شجاعت است” جمله گوش‌آشنایی بود که به انضمام تمام صحبت‌های غرا حول محور آزادی، همواره پشت تریبون فریاد می‌زد، اما اینک سکوتی ژرف آن صدا، اُبُهت و صلابت را در خود اندوده بود.

چند تن از هم‌کیشانش برای جویایی احوال و علت خاموشی مراجعت کردند و او بی هیچ شرح حالی به جملاتی کوتاه اکتفا کرد.

دوستی، هم کاسه آزادی ‌خواهی و رفاقت، بخشی از سخنانش را بدین فحوا انشاد و ایراد کرد:

آزادی و عدل مر وصفش رونق دکان باشد
حالیا از من و هر عقل به سر این مبرا باشد

آزادی و عدالت زمانی به معنای حقیقی مطالبه می‌شود که حدود و بیداد جز بر انزجار نیفزوده باشد و در سر اندیشه ای جز رهایی نباشد.

در روزگاری که شب رفیق و هم پیمانیم و روز دشمن دیرینه، عدالت‌پروری و آزادی‌خواهی معنایی ندارد.
تعبیر من و تو از آزادگی وقتی به دکان منفعت طلبی رسید، از هم گسیخت.

قاطری که افسار بر گردن دارد و پای رفتنش نیست، تمنا و الحاحش برای آزادی جز رنجوری تن و خودآزاری نخواهد بود.

از آن روزی که نوشتم آزادی و انتحالش کرده به اراجیف مزینش نمودند، دانستم که یک دست نه تنها صدا ندارد بلکه بیم قطع شدنش بسی می‌رود، نیک‌مردی به راستی، دادخواهی است.

باری آنچه باید می‌گفتم بازگفتم و دیگر مرا غمی نیست از آنکه نگفته قصور کرده باشم.