حتما شما هم از خواندن جملات بامزهای چون کاریکلماتور لذت میبرید.
جملاتی که یک تلنگرِ محسوس یا نامحسوس درونشان نهفته است؛
چیزی شبیه قلقلک یا نیشگونِ خوشایندِ حواس جمعکن.
در بهترین نوع شبیه لیس زدنی بستنی در تابستان است، البته اگر میگرن و سینوزیتتان فعال نباشد.
کاریکلماتور نامی است که مرحوم شاملو ابداع کرد، ترکیب کاریکاتور و کلمات.
پرویز شاپور بیهیچ رقیبی پدر کاریکلماتورنویسی است.
کاریکلماتور جملهی طنزی است که قرار است لبخندِ کوچک شیرین یا تلخ بر لب خواننده بنشاند؛
چشمانش را کمی گِرد کند و یا حتی آنها را برای تأمل بیشتر ریز کند.
کاریکلماتور حرفی است تازه یا بیانی تازه از یک حرف.
اما چگونه میتوان کاریکلماتور نوشت؟
📝 یکی از راههای کاریکلماتورنویسی اغراق است، اغراق از دم دستترین موضوع تا آن سطح بالایش:
⛳️در سیلِ اشکم دست و پا زدم.
📝 تشبیه از جمله شیوههای اصلی کاریکلماتورنویسی است:
تشبیه بیجان به انسان
تشبیه بیجان به حیوان
تشبیه انسان به حیوان
تشبیه انسان به بیجان
تشبیه حیوان به بیجان
و تشبیه یک بیجان به بیجانی دیگر
و همینطور اختصاص رفتارها و موضوعات هر یک به دیگری:
⛳️شب چشمم غروب میکند.
⛳️عنکبوت نابینا از تارش به عنوان عصا استفاده میکند.
📝 کاریکلماتور میتواند شامل تضاد و تناقضات باشد:
⛳️غم میخندید و شادی میگریست.
📝 کاریکلماتور میتواند مضامین مختلف، ضرب المثلها، سخنان بزرگان و جملات معروف را به چالش بکشد و مفهوم جدیدی بزاید:
⛳️اول کلمه بود و بعد مهمل.
📝 یک کاریکلماتور میتواند در بردارنده مفاهیم چند پهلو باشد:
⛳️ سر خورشید همیشه گرم است.
⛳️اول کلمه بود و بعدش دیگر داستان شد.
📝 کاریکلماتور میتواند در یک حرکت ساده، معنای پَرت یک جمله را به نمایش بگذارد:
⛳️برای اینکه راه راست بروم همیشه با خطکش از خانه خارج میشوم.
📝 کاریکلماتور می تواند تعریف جدیدی از یک کلمه ارائه دهد و لغت نامهی جدید بسازد:
⛳️آتشنشان، تهوع کرهی خاکی است.
⛳️کوه دملهای گاه چرکین زمین است.
⛳️ابر، باران کال است.
📝 کاریکلماتور حتی میتواند فرم سوالی به خود بگیرد.
📝 کاریکلماتور میتواند حاوی مفاهیم کلی و عمیق باشد:
⛳️تمام مردم دنیا به یک زبان سکوت میکنند.
📝 کاریکلماتور میتواند ذرهبینش را روی ساده و جزییترین موضوعات بگیرد.
📝 کاریکلماتور، به بیان علت و معلولهای مختلف با رویکرد طنز نیز میتواند بپردازد:
⛳️گیوتین زده برای همیشه شانس حلق آویز شدن را از دست میدهد.
📝 کاریکلماتور میتواند رویکرد گذشته و آینده را نیز انگولک کند.
📝کاریکلماتور حتی میتواند مفاهیم جدید و قدیم را به هم پیوند دهد.
مثل حافظ و ربات جیپیتی
📝 کاریکلماتور میتواند شامل تخیلات فانتزی، آرزوها و یا حتی خورههای ذهنی باشد.
⛳️ با سبیلهایم دندانم را مسواک زدم.
📝 در کاریکلماتور میتوان با همه، حتی خدا شوخی کرد، البته نه کاملا مستقیم؛ بلکه با کمی پیچاندن حرف و به قول ترکزبانان: داغدان، باغدان دِمَیینَن(با گفتن از کوه و باغ)
📌نکته:
گزین گویه و کاریکلماتور پیوند نزدیکی با هم دارند، اندک تفاوتشان جدیت گزینگویه است و شوخ و فانتزی بودن کاریکلماتور.
⭕️ قدرت یک کاریکلماتور را نباید دستکم گرفت.
یک کاریکلماتور میتواند افقهای معنایی جدیدی مقابل خواننده بگشاید.
میتواند به تحول باورهای سطحی بینجامد و به نگاه مخاطب عمق دهد.
⭕️⭕️کاریکلماتور نوعی بیانِ آزاد عقاید با چاشنی طنز است که اغلب بیشتر از آنکه بخواهد به ریش قبای کسی اصابت کند، به نرونهای مستعدِ حسِ لبخند برخورد میکند.
نی_نوا
پانویس: قریب به اتفاق کاریکلماتورهای انتخابی از کتاب قلبم را با قلبت میزان میکنم از زنده یاد پرویز شاپور است.
۱۲ شهریور ۱۴۰۳
سوال
کاریکلماتور
🌱 راستی شما چه گزینهای به این سیاهه اضافه میکنین؟
زهرا جان برای اینکه بتونیم خوب کاریکلماتور بنویسیم، اول باید به دنبال شباهتها و تضادها باشیم.
پیدا کردن رابطهی میان دو چیزی که قراره تو کاریکلماتور ازشون استفاده کنیم، میتونه کمک کنه که کاریکلماتور را سادهتر بنویسیم…
لیلا علی قلی زاده
آخرین دیدگاهها