یکی دیگر از مهارتهایی که باعث توسعه فردی ما و کسب موفقیت شخصی و اجتماعی میشود، مهارت حل مسئله است.

خب اولین کلمه مبهم در تعریف مهارت حل مسئله، کلمه مسئله است.

معنای مسئله در لغت نامه عمید:

• موضوع، مطلب.
• پرسشی دربارۀ مسائل شرعی.
• امر مشکل، معضل.
• سؤال، پرسش.

پس مسئله عبارتست از موضوعی که باید حل شود، یا به آن پاسخ داده شود.

انواع مسئله:

مسائل زندگی ما گاه خیلی کوچک و گاه خیلی بزرگند و با توجه به ابعاد زندگی ما دارای اهمیت و تنوع پیچیدگی هستند.

مثلا اگر ما شاغل باشیم، در حیطه شغلی خود دارای موضوعات و مسائلی هستیم که نیاز به مرتفع کردنشان داریم.

در زمینه زندگی شخصی، روابط بین فردی و روابط زناشویی و خانوادگی نیز در صورت بروز مسئله یا مشکل باید به حل ان بپردازیم.

اغلب ما در کل روز در حال حل مسئله هستیم، اما گاه انچنان کوچکند که ما فرآیند حل مسئله را حس نمی کنیم.

مثلا وقتی صبح از خواب بیدار میشویم در حالیکه بسیار خواب آلود هستیم و یک توجیه مویرگی هم میتواند ما را به ادامه خواب ترغیب کند با بلند شدن از رختخواب در واقع یک مسئله را حل نموده ایم.

مسئله: دوست دارید بخوابید، اما کارهای زیادی دارید.

در اینجا شما با ذهن نیمه بیدارتان در حال انجام این فرآیند هستید:

1- خوابتان می آید و کوچکترین بهانه شما را به ادامه خواب خواهد کشاند و ادامه خواب تعریف واضح مسئله ای است که باید حل شود.

2- شما به کارهایی که باید در طول روز انجام دهید فکر میکنید و در می یابید که ادامه خواب یعنی مسائل بزرگتر: نرسیدن به کارهایتان و پذیرش عواقب آنها

3- شما تصمیم میگیرید که از رختخواب بلند شوید

4- شما انتخاب میکنید که با سرعت از جایتان بلند شوید تا بدینگونه بر قدرت خواب غلبه کنید.

5- چون این فرآیند موثر بوده و شما توانستید بر خواب غلبه کنید روزهای دیگر، بدون معطلی همین روش را برای مسئله خواب انجام خواهید داد.

در واقع ما از لحظه بیداری در حال حل مشکل و مسئله هستیم، که گاه بسیار کوچکند و گاه برای حلشان نیازمند تامل و طرح استراتژی مناسب هستیم.

مراحل عملی برای حل مسئله:

(plan/do/act/check)

1- تعریف روشن از مسئله

2- انتخاب روش حل مسئله

3- اجرای روش

4-آزمودن روش

1- تعریف روشن مسئله:

در این مرحله میتوان با روشهای :

پرسشهای پی در پی و استفاده از روش 5 چرا تا زمانیکه دیگر پرسشی وجود نداشته باشد و همه چیز مشخص شود مشکل را ریشه یابی کنیم.

ایجاد زیر مسئله

و …  

2- انتخاب روش حل:

میتوان در این مرحله از روش مقایسه برای پیدا کردن شباهتها، طوفان فکری،تفکر جانبی، تفکر خلاقانه، خیال پردازی و … برای بدست آوردن راه حلها استفاده کرد و سپس یکی از بهترین روشها که میتواند تجربه دیگران، در دسترس ترین راه حل و یا براساس شاخصهای دیگر  باشد را انتخاب کرد.

3- اجرای روش:

 در این مرحله بدون قضاوت و بدبینی وارد عمل میشویم و روش انتخابی را به بوته آزمایش میگذاریم.

4- آزمودن روش:

حال بعد از عملی کردن راه حل ارزیابی میکنیم که آیا این روش به بهینه ترین شکل به حل مسئله پرداخت؟

اما چگونه میتوان مهارت حل مسئله را در خود پرورش داد تا در بروز مسائل مختلف فرآیند حل مسئله را به بهترین شکل ممکن پیاده سازی کنیم و نتایج خوبی بگیریم؟

عوامل زیر میتواند با توانمند سازی ما در ابعاد مختلف به این مهم کمک کند:

1- افزایش مطالعه و دانش

2- پرورش خلاقیت

3-بهره گیری از تجربیات و دانش دیگران

4- تسلط به خود

5- مثبت نگر بودن

6- نترسیدن از شکست

7- مسئولیت پذیر بودن

8- انعطاف پذیری

9-کمک گرفتن از دیگران در صورت نیاز

10-انجام ورزش( به خصوص ورزشهای ریتمیک و ضربه ای)

11- انجام بازیهای ذهنی و معمایی و دارای استراتژی

12- یادداشت ایده ها در یک دفترچه

13- انجام حرکات تمرکزی یوگا

14- ایجاد فاصله بین خود و مشکل یا مسئله ایجاد شده( نگاه از زاویه سوم شخص)

15- نوشتن درباره مسئله

16- توجه به شهود